Meer uitdaging kan leerlingen in voortgezet onderwijs motiveren

DEN HAAG - Een gebrek aan motivatie van leerlingen in het voortgezet onderwijs is een veelbesproken probleem. Uit inspectieonderzoek op 127 scholen blijkt dat leerlingen het naar hun zin hebben op school, maar zich weinig uitgedaagd voelen. Aldus de Inspectie van het Onderwijs.

Gebrekkige motivatie

In vergelijking met andere landen zijn Nederlandse leerlingen in het voortgezet onderwijs minder gemotiveerd om te leren. Recent onderzoek laat onder meer zien dat leerlingen gemotiveerd beginnen aan de eerste klas van het voortgezet onderwijs, maar dat deze motivatie de jaren daarna daalt. Uit ander onderzoek blijkt zelfs dat Nederlandse leerlingen de minst gemotiveerde lezers ter wereld zijn.

Inspectieonderzoek naar motivatie

In het schooljaar 2017/2018 deden we een groot motivatieonderzoek. Op 127 afdelingen van middelbare scholen onderzochten we welke motiverende kenmerken het meest en het minst voorkomen op middelbare scholen. Zo keken we bijvoorbeeld of het onderwijs uitdagend was, of de school hoge verwachtingen heeft van leerlingen en of leerlingen voldoende autonomie ervaren. Aan de leerlingen vroegen we of ze gemotiveerd zijn om te leren. We observeerden 1134 lessen en 1742 leerlingen vulden een vragenlijst in.  

Belangrijkste conclusies

Leerlingen gaan vaak met plezier naar school; ze voelen zich er veilig en ze voelen zich verbonden met de school. Cijfers en andere succeservaringen zijn voor veel leerlingen belangrijke redenen om hun best te doen op school. Leerlingen zien het te behalen diploma als een noodzakelijke voorwaarde om verder te kunnen komen. Veel leerlingen hebben dan ook al een duidelijk beeld van wat ze na de middelbare school willen bereiken. Daartegenover staat dat voor leerlingen vaak niet duidelijk is waarom ze iets moeten leren. Ook blijkt de feedback die leerlingen krijgen niet altijd effectief. Maar er blijkt vooral winst te behalen op het gebied van uitdagend onderwijs. 

Weinig uitdaging

Leerlingen voelen zich vaak niet uitgedaagd door de leraar of de lesstof. Veel scholen bieden uitdaging in plusklassen of door extra vakken aan te bieden, maar de gewone lessen zijn vaak niet prikkelend. Leraren stellen in weinig lessen hoge eisen aan leerlingen. Ook laten leraren nauwelijks merken dat ze hoge verwachtingen van leerlingen hebben en doen ze niet vaak een beroep op hogere denkvaardigheden van leerlingen. Tegelijk blijken leerlingen op scholen waar wel een uitdagend aanbod of hogere denkvaardigheden in de stof verwerkt zijn, gemiddeld hogere cijfers op het centraal examen te halen.

Bron: Rijksoverheid